Vì vô thường nên không gì có thể lường trước đước, vì vô thường nên không thể biết được, ngờ được, tránh được. Khi những bất như ý đến với ta thì theo tâm lý ta đón nhận nó có thể trong ba cách sau:

 

- Thứ nhất, khổ đau phiền muộn vì nó và buông xuôi mọi thứ, không chịu tìm cách khắc phục cố gắng vượt qua, không chịu bước dậy đi tiếp, và đó là con đường đưa tới sự bất hạnh và khổ đau, sự chán chường và phiền não, sự tối tăm trong tâm hồn cô quạnh, sự bất hạnh của cuộc đời đeo mang.

 

- Thứ hai, tuy khổ đau ưu sầu, nhưng vẫn tìm cách khắc phục, tìm cách giải quyết, coi đó là bài học là kinh nghiệm trong cuộc đời. Đó là gía trị tâm hồn của con người đầy nghị lực và nhiệt huyết, đầy dũng cảm và lý trí. Tuy chưa làm chủ được cảm xúc khổ não, nhưng không để cảm xúc khổ não kéo đi trong số mệnh vô thường của cuộc sống.

 

- Thứ ba, chấp nhận nó như một phần tất yếu của cuộc sống, buông xả đi mọi ưu tư phiền muộn, dũng cảm đối mặt với nỗi khổ đau, nhìn nhận nó trong nhiều mặt của vấn đề. Và nhận ra cái gì cũng có hai mặt tốt và xấu. tích cực và tiêu cực cả. 

 

Giá trị của khổ đau chính là nằm ở chỗ chỉ có khổ đau mới biết được hạnh phúc là gì. Nhiều lúc mình đang sống trong cảnh sung sướng nhưng quá quen quá nhàn với nó nên mình không trân trong nó, không quý nó. Chỉ đến khi mất đi mình mới thấy nó thật có giá trị, thật là hạnh phúc thật là vui vẻ. Ví như không khí, ta hít thở hằng ngày nên coi đó là bình thường, chỉ khi nào tới nơi không khí ô nhiễm hay nơi không có không khí thì ta mới biết trân quý không khí mà thôi. Hay như bạn bè thân thiết, quen biết quan hệ tốt với nhau thời gian nhưng nhiều lúc chỉ một vấn đề nhỏ nào đó không vừa lòng liền thôi không còn tình bạn gì nữa. Đến khi đó có lúc ta chợt nhận ra, lỗi có khi do ta hay cũng có khi do bạn nhưng lỗi đó có đáng để ta mất đi một người bạn hay không? Để từ đó ta mới biết được sự nặng nhẹ mà cân nhắc làm cho đúng. Và trân quý phút giây bên nhau, vì có khi như sương sớm buổi ban mai, vô thường vẫy gọi người đi đâu rồi, mất mát chết chóc bất ngờ, có khi đâu tránh được những thời phân ly. Ai đâu thể biết chữ Ngờ, nên đâu thể tránh đâu thể lường được đâu... 

 

Giá trị của khổ đau là nằm ở chỗ đó là nhờ khổ đau vấp ngã mới thu nhận những kinh nghiệm sâu sắc của cuộc đời, như đứa bé muốn đi thì phải qua bao lần vấp ngã mới đi lại được, chính giá trị của vấp ngã cho đứa bé biết nên làm gì, biết làm gì để giữ cân bằng lúc đi lại. Và làm bất cứ việc gì cũng vậy, chỉ có vấp ngã mới cho ta bài học kinh nghiệm để tiếp tục con đường và hành trình ta đang đi thêm trọn vẹn. 
 

Giá trị của khổ đau làm cho con tâm hồn ta ngày thêm vững chãi, ổn định tâm ta giữa sóng gió cuộc đời, nên người càng trưởng thành thì càng điềm tĩnh, và trưởng thành có được thông qua kinh nghiệm và kinh nghiệm là những gì đúc kết của bao lần vấp ngã rút ra. 

 

Nói đến khổ đau, chúng ta thường có ác cảm với nó, nhưng giá trị đức độ của người biết sống, biết tu nằm ở chỗ là trong khổ đau mà không bị khổ đau ràng buộc, níu kéo, chìm đắm, trôi lăn trong vô định tâm thức phiền não. Biết lấy khổ đau làm phương tiện tu hành, hành trì để biết tâm mình tới đâu, lòng mình thế nào, chí mình ra sao. Chỉ có khổ đau và vượt qua khổ đau mới nâng tâm hồn con người trí tuệ, đạo đức lên nấc thang cao thượng mà thôi. Vì trong cái ổn định nào biết ta tu thế nào, tu ra sao, sống tốt hay không. Ví như tâm ta muốn biết sân thế nào, có nhiều có lớn hay không thì ta phải thể nghiệm nó thông qua khổ đau của cuộc đời này mà khi khổ đau không khởi tâm sân hận, khi bị chửi mắng mà tâm không theo đó mà động loạn sân si thì đó là ta biết ta đang tu có tiến bộ, là tốt...

Nếu tâm chưa an chưa tĩnh mà còn sân si thì ta biết ta tu tập chưa tốt chưa tiến bộ. Vậy hãy lấy khổ làm thầy mà thể nghiệm tu hành trong tâm. Chỉ có tâm thanh tịnh giữa biến động vô thường của khổ đau phiền não thì đó là sự giải thoát thật sự của tâm hồn thanh cao. Và đánh giá một con người thì hãy nhìn cách mà người đó khi gặp chuyện, gặp phiền não mà hành xử ra sao thì khi đó mới biết được bản chất người đó như thế nào, cũng như nhìn nhận bản thân ta, tu tập thế nào cũng chỉ có khổ đau là thước đo tốt nhất. Hãy nhìn khổ đau như phần tất yếu cuộc sống, biết nó và hãy vượt qua nó và làm chủ được nó, khi đó mới là người biết sống, người tu chân chính.