C - CÂY THUỐC VÀ VỊ THUỐC CÓ TÁC DỤNG GIẢM ĐAU CHỮA THẤP KHỚP

1. CÂY Ô ĐẦU PHỤ TỬ (giống đầu con quạ gọi là ô đầu, phụ tử là củ non)

Tên khoa học: Aconitum fortunei

Họ khoa học: Ranunculaceae (Họ Mao Lương)

1. Đặc điểm thực vật:

- Cây Ô Đầu ở VN có tên là Aconitum fortunei và 1 số loài Aconitum khác như Aconitum napellus, Aconitum chinense... đều dùng được.

- Cây Ô Đầu Vn thân thảo, sống nhiều năm, thân mọc thẳng, cao 0,6-1m. Rễ củ mọc thành chuỗi, có củ cái và các củ con. Lá cây con hình tim, gần như tròn,mép lá có răng cưa to, lá xẻ thành 3 thùy không đều, mép các thùy có răng cưa nhọn. Hoa không đều, lưỡng tính, màu xanh hoặc màu xanh lơ thẫm, mọc thành chùm ở ngọn thân, có 5 đài, trong có 1 khum hình mũ. Quả có 5 đại mỏng như giấy, hạt có vảy trên mặt.

2. Bộ phận dùng:

- Rễ củ thu hái vào mùa thu trước khi cây ra hoa, rửa sạch, tách riêng củ con gọi là phụ tử, củ mẹ gọi là Ô đầu, phơi hay sấy khô ở 50-60 độ C, độ ẩm không quá 13%, tạp chất không quá 1%.

- Phụ tử muối (Diêm phụ) bằng cách rửa các củ con, xếp từng lớp vào vại sành, cứ 1 lớp củ lại rắc 1 lớp muối, nén nặng, đậy kín, muối 6 tháng trở lên mới đem ra dùng.

- Phụ tử chế bằng cách lấy diêm phụ cắt bỏ đầu, đuôi, rốn, cạo sạch vỏ, thái mỏng, tẩm nước đậu đen đặc, đem đồ trong 1 giờ, phơi khô kiệt gọi là hắc phụ.

3. Thành phần hóa học:

Rễ Ô đầu chứa Alcaloid là Aconitin, phụ tử chế chứa nhiều Alcaloid hơn.

4. Công dụng:

- Dùng Ô đầu để điều chế cồn xoa bóp ngoài da.

- Đông y dùng diêm phụ, hắc phụ.

5. Cách dùng - liều dùng:

- Cồn xoa bóp, lọ 30ml, xoa bóp tại chỗ khi đau nhức các khớp xương sưng đau khi ngã (không dùng cho các vết thương hở).

- Trấn kinh hoàn chuyên trị các chứng bệnh trúng gió phát kinh, co giật méo mồm, chân tay lạnh run ở trẻ em.

- Liều dùng:

* 1-6 tháng tuổi uống 1/2 hoàn/lần.

* 6-1 năm tuổi uống 1 hoàn/lần.

* 1 năm đến 3 năm tuổi uống 1-1,5 hoàn/lần.

- Cồn Ô Mã dùng ngoài xoa bóp thấp khớp, thần kinh tọa, chấn thương kín.