Tâm Minh NGÔ TẰNG GIAO

Tôn Giả LA HẦU LA

 

1- CẬU BÉ HẠNH PHÚC

NHẤT THẾ GIAN

Khi chưa được phép xuất gia

Phật là thái tử, không xa cung đình

Ca Tì La Vệ hoàng thành.

Rồi ngài cưới vợ đẹp xinh mặn mà

Công chúa Da Du Đà La

Hai người cùng tuổi, thật là xứng đôi.

Năm ngài mười chín mừng vui

Sinh ra quý tử nối ngôi vua nhà

Đặt tên là La Hầu La

Thế là thái tử xuất gia được rồi

Vì vua cha từng hứa lời

Có con nối dõi vua thời mới ưng.

Thái tử từ giã hoàng cung

Bảy ngày sau lúc sinh xong con mình,

Nhìn công chúa ngủ yên bình

La Hầu La cũng an lành nằm bên

Ngài vào lần chót ngắm nhìn

Rồi lòng cương quyết tạm quên gia đình

Leo lên ngựa trắng đăng trình

Ra đi, rời khỏi hoàng thành, xuất gia.

*

La Hầu La tháng ngày qua

Lớn dần, được mẹ, ông bà thương yêu,

Tình thương của Phật cũng nhiều

Tình cha con đó trải đều muôn nơi

Chan hòa tỏa khắp đất trời

Phật thương tất cả mọi người như nhau

La Hầu La thật vui sao

Thế gian hạnh phúc ai nào sánh ngang.

 

2- ĐỨA CON

KHÔNG BIẾT MẶT CHA

Phật thành đạo, ngày vẻ vang

Ba năm sau đó lẹ làng trôi qua

Phật từ nước Ma Kiệt Đà

Từ phương Nam trở về nhà thăm quê

Ca Tì La Vệ xưa kia

Ở nơi miền Bắc, đường về khá xa.

Mọi người dòng họ Thích Ca

Cùng vua Tịnh Phạn đều ra cổng thành

Để nghênh đón Phật nhiệt tình,

La Hầu La với mẹ mình không ra.

Công chúa Da Du Đà La

Mười năm vắng bóng sống xa Phật rồi

Dĩ nhiên lòng cũng bồi hồi

Tuy mong gặp Phật nhưng hơi ngại ngần

Cũng vì lễ giáo một phần

Thêm vì tự trọng nên ngăn chân bà

Bà đành nhẫn nại không ra

Lên lầu cao để ngồi mà nhìn thôi,

Cổng hoàng cung thật đông người

Cố hương đón Phật niềm vui chan hòa.

*

Chợt đâu bé La Hầu La

Giờ đây mười tuổi, tìm bà thưa ngay:

“Mẹ ơi! Bà nội mừng thay

Nói con báo mẹ tin này rất vui

Cha con đã trở về rồi

Thế là con được gặp người tại đây!”

Bà ôm con trong vòng tay

Rưng rưng đôi mắt bao ngày nhớ mong

Chỉ tay xuống cổng hoàng cung

Run run giọng khẽ nói cùng với con:

“Hãy nhìn các vị Sa Môn

Người trang nghiêm nhất lại luôn dẫn đầu

Là cha con chứ ai đâu

La Hầu La hỡi, mẹ nào dễ quên!”

Mười năm xa cách triền miên

Biệt tăm biệt tích ngày đêm xa vời,

Mười năm như khói mây trôi

Như chiêm bao giấc mộng đời tái tê,

Lòng bà đã lắng mọi bề

Tựa như mặt nước ao kia lặng lờ

Giờ đây bỗng chốc bất ngờ

Ao như bị đá trên bờ ném ra

Nước lao xao, sóng loang xa

Không còn phẳng lặng như là trước đây.

*

Phật thời quán sát thấy ngay

Hiểu tâm ý những tháng ngày phôi pha

Phật bèn đáp lễ vua cha

Và bao đại chúng thiết tha đón mừng,

Rồi ngài vào chốn nội cung

Dẫn Xá Lợi Phất, đi cùng Mục Liên

Tới thăm lại bà vợ hiền

Sau mười năm chốn cửa thiền chia xa.

Nhìn bà Da Du Đà La

Phật đầy thông cảm, chan hòa xót thương

Lặng yên, dáng vẻ nghiêm trang

Nhưng trong ánh mắt vô vàn từ bi.

Bà thời nhìn Phật đứng kia

Nửa như hờn dỗi, nửa thì yêu thương

Tâm rối loạn, lòng ngổn ngang

Rồi bà bật khóc, đôi hàng lệ rơi,

Phật nhìn, đứng lặng yên thôi

Để cho bà khóc sầu vơi đôi phần.

Khi cơn xúc động lắng dần

Bà bèn bừng ngộ nhận chân ra rằng

Giờ đây có một đường ngăn

Bà cùng Phật không thể khăng khít rồi

Phật nào có thể thốt lời

Ngọt ngào an ủi như người chồng đâu.

Bà bèn lặng lẽ cúi đầu

Lau khô nước mắt thảm sầu vừa sa,

Đưa tay đỡ La Hầu La

Cùng quỳ xuống trước Phật và lặng thinh.

*

Bấy giờ Phật mới trần tình

Nói cùng bà, giọng chân thành thiết tha:

“Chính vì thiếu sót của ta

Khiến nàng bao tháng ngày qua muộn phiền,

Từ vô số kiếp luân phiên

Ta hằng mang một lời nguyền độ sinh

Giờ đây bản nguyện đạt thành

Mong nàng thông cảm, chớ đành trách ta,

Xin đừng ủ dột nét hoa

Hãy vui với nguyện cao xa giúp đời!”

Rồi nhìn con, Phật tiếp lời:

“La Hầu La đã lớn rồi! Mau ghê!”

Lời từ ái, giọng vỗ về

Dạt dào tình cảm, tràn trề lòng thương.

La Hầu La lại ngượng ngùng

Kêu “cha” với Phật nghe chừng khó khăn

Vì người trông tựa ông thần

Từ bi nét mặt, thêm phần trang nghiêm,

Thông minh nên chú hiểu liền

Phật nay nào phải cha riêng của mình,

Phật là một đấng cha lành

Cha chung được khắp chúng sinh tôn sùng.

 

3- CHÚ SA DI ĐẦU TIÊN

Thời gian ngụ ở hoàng cung

Phật luôn kề cận sống cùng chư Tăng

Trong bàu không khí nghiêm trang

Không bầy mỹ nữ, không hàng cung nga

Chẳng đàn hát, chẳng múa ca

Rượu chè, yến tiệc tránh xa hết rồi.

Chỉ sau một ít ngày thôi

Phật đưa Tăng chúng xa rời hoàng gia

Tới công viên Ni Câu Đà

Ngoại ô chốn đó thật là thuận duyên.

La Hầu La đã dần quen

Không còn sợ sệt cạnh bên cha mình

Ngây thơ cậu nói tâm tình

Ước mong sống cạnh cha lành mãi thôi.

Thiêng liêng phụ tử tình người

Phật bèn từ ái trả lời con ngay:

“La Hầu La! Cũng có ngày

Ta cho con được ở hoài bên ta!”

Quả tình sau đó không xa

La Hầu La được xuất gia theo ngài.

*

Nguyên vì mẹ cậu lâu nay

Nghĩ về Phật mãi, lòng đầy nhớ mong

Nên bà thường tập cho con

Đã thêm dạn dĩ miệng còn rất lanh.

Một hôm bà bảo con mình:

“Theo cha cho lẹ, xin nhanh gia tài

Đó là tài sản tuyệt vời

Chắc rằng con sẽ được ngài ban cho!”

Trưa hôm ấy từ ngoại ô

Phật và Tăng chúng đi vô trong thành

Sau khi khất thực an lành

Phái đoàn của Phật rời thành đi ra

Về công viên Ni Câu Đà

La Hầu La chợt bất ngờ theo luôn

Thốt lời thỏ thẻ cầu mong:

“Phật ơi! Xin Phật cho con gia tài!”

Con theo chân Phật xa rồi

Nhìn theo mẹ bỗng bồi hồi xót xa

Công chúa Da Du Đà La

Nghĩ con có thể xuất gia mà buồn

Thế là héo hắt tâm hồn

Thương con nước mắt trào tuôn hàng giờ.

*

Phật về tới Ni Câu Đà

Mời thầy Xá Lợi Phất nhờ giúp luôn:

“La Hầu La đang theo chân

Xin tôi tài sản thế nhân thường tình

Tôi không muốn cho con mình

Hưởng phần tài sản mong manh chóng tàn

Gia tài tạm bợ vô ngần

Mà tôi muốn cháu hưởng phần thanh cao

Với chân hạnh phúc dạt dào

Gia tài quý báu của nào sánh ngang

Đó là Phật pháp, đạo vàng

Nhờ thầy nhận cháu vào hàng xuất gia!”

Khi xuống tóc La Hầu La

Phật nhờ người giúp rất là thuận duyên

Nhờ tay thầy Mục Kiền Liên

Mây lành giăng phủ khắp triền non xa.

Rồi Phật dạy La Hầu La

Lạy thầy Xá Lợi Phất và tôn ngay

Làm thầy truyền giới! Lành thay!

La Hầu La kể từ nay dự phần

Theo chân Phật, nhập giáo đoàn

Là người thứ nhất trong hàng Sa Di.

Phật từng nghĩ trước mọi bề

Tương lai ngôi báu sẽ về tay con

La Hầu La tuổi còn non

Làm sao cáng đáng cho tròn chức năng

Trị thiên hạ thật khó khăn

Phật bèn phương tiện rỡ ràng: “xuất gia”.

Công chúa Da Du Đà La

Biết con nay đã xa nhà, hết vui,

Vua Tịnh Phạn cũng vậy thôi

Cũng buồn nhớ cháu nội hoài sớm trưa,

Vua tìm Phật trút tâm tư:

“Trẻ em phải có phép từ phụ huynh

Xuất gia thì mới hợp tình!”

Phật nghe hợp lý, đặt thành lệ chung.

 

4- TUỔI TRẺ NGHỊCH NGỢM

La Hầu La xuất gia xong

Tu như người lớn vô cùng khó sao

Lớn lên mười mấy tuổi đầu

Làm thời chăm chỉ, tu nào trang nghiêm

Vui đùa, nghịch ngợm liên miên

Nói lời dối gạt gây phiền mãi thôi.

Khách tìm thăm Phật lắm người

Từ xa lặn lội tới nơi chốn này

Hỏi thăm thời chú chọc ngay

Chỉ đường dối trá ra tay ghẹo người

Phật một nơi, chỉ một nơi

Đường đi qua lại xa vời khó khăn

Khách thăm mệt nhọc vô vàn

Lại không gặp Phật, lỡ làng chuyến đi.

La Hầu La nghịch thoả thuê

Lại thêm bướng bỉnh chẳng hề sợ ai

Không hề nhận lỗi lầm sai

Đây là ảnh hưởng từ thời trẻ thơ

Nhớ hồi vương giả khi xưa:

“Ta là con Phật, cháu Vua trong triều!”

Còn người lớn chỉ một điều

Luôn luôn dễ dãi nuông chiều chú thôi.

Tiếng đồn về chú lần hồi

Đến tai đức Phật khiến ngài bận tâm

Ngài phiền lòng, muốn đích thân

Tới nơi dạy dỗ khuyên răn tức thì.

 

5- SỰ RĂN DẠY NGHIÊM KHẮC

CỦA PHẬT

Một hôm Phật quyết định đi

Một mình ngài tới, uy nghi vô vàn,

La Hầu La bèn vội vàng

Sửa sang y áo nghiêm trang đón ngài,

Phật vào, nghiêm nghị, khoan thai

Chú đi lấy nước ngài ngồi rửa chân.

Phật lặng yên chẳng nói năng

Rửa chân xong mới nhẹ nhàng hỏi ngay:

“La Hầu La! Chậu rửa đây

Bây giờ uống nước trong này được không?”

“Nước dơ rồi, bạch Thế Tôn

Làm sao uống được, nước còn sạch đâu.”

Phật bèn dạy: “Đúng vậy sao

Con nay cũng giống nước nào khác chi

Con từng thọ giới Sa Di

Nhưng tu tập chẳng chút gì siêng năng

Không làm trong sạch thân tâm

Lời không thận trọng mỗi lần nói ra

Suốt ngày dối gạt người ta

Bày trò trêu ghẹo gần xa muộn phiền,

Tâm con tam độc đảo điên

Tạo ra cáu bẩn triền miên dẫy đầy

Khác gì nước bẩn trong đây

Không ai dùng được nước này nữa đâu!”

La Hầu La đứng cúi đầu

Lặng im, hổ thẹn, dám nào ngước lên

Đến khi nghe lệnh Phật truyền

Nói bưng nước bẩn đổ liền, tiếc chi

Bấy giờ chú mới dám đi

Đổ xong mang chậu không kia vào phòng.

*

Phật liền hỏi: “Chậu trống không

Cơm ăn nếu đựng ở trong chậu này

Thời con ăn được không đây?”

Chú bèn kính cẩn thưa ngay đôi lời

Rằng trong chậu bẩn quá trời

Cơm canh chứa đựng ai người dám ăn.

Phật bèn lên tiếng khuyên răn:

“Con so với chậu muôn phần giống nhau,

Xuất gia thời đã khá lâu

Con không tu tập đạo mầu cho chuyên

Giới, Định, Tuệ chẳng tiến thêm

Còn Thân, Miệng, Ý não phiền mãi gây

Không hề gột sạch lâu nay

Trong tâm cáu bẩn vẫn đầy biết bao

Còn đâu có chỗ trống nào

Thức ăn đạo lý chứa vào được thêm!”

*

Nói xong Phật vẻ trang nghiêm

Đưa chân đá nhẹ chậu liền lăn xa

Rồi ngài hỏi La Hầu La:

“Con e sợ chậu bể ra không nào?”

Chú thưa chậu bẩn, gớm sao

Một đồ vật xấu ai nào quan tâm

Cho dù bể chẳng ai cần

Không ai tiếc chậu rửa chân bẩn này.

Phât nghe xong liền dạy ngay:

“Con không tiếc chậu! Đúng thay vô ngần!

Con nào khác chậu rửa chân

Chẳng ai mến tiếc và cần con đâu

Con tu hành, học đạo mầu

Nhưng không gìn giữ chút nào oai nghi

Cợt đùa, dối trá làm chi

Chỉ mang kết quả xấu về mà thôi

Không ai thương mến nữa rồi

Con đường giác ngộ xa vời cách ngăn

Đến khi lìa cõi dương gian

Vẫn còn mê ám! Vô vàn thảm thương!”

*

La Hầu La thấy ngượng ngùng

Ăn năn, xấu hổ, thẹn thùng xiết bao

Trong lòng tự hứa về sau

Ra công nỗ lực để mau sửa mình

Âm thầm phát nguyện chân tình

Thân tâm đổi mới mong thành đạt ngay.

Kể từ ngày đó lành thay!

La Hầu La tiến bộ ngày một thêm

Lỗi lầm tuổi trẻ tránh liền

Thành con người mới đáng khen mọi đường.

 

6- SA DI ĐƯỢC PHÉP

Ở CHUNG PHÒNG VỚI TỲ KHEO

Một ngày quét dọn sân vườn

Quét xong nghe giảng Pháp thường rất lâu

Về phòng mình gần canh thâu

La Hầu La thấy phòng sao có người

Khách tăng trú ngụ mất rồi,

Tăng đoàn quy định mỗi nơi một người,

Chú đành đi chỗ khác thôi

Chạy vào trú ẩn nơi hôi hám này

Cầu tiêu ở kế cận đây

Tránh mưa đang xối xả ngay trên đầu

Tỏ ra nhẫn nhục dài lâu

Ngồi thiền an tịnh có đâu muộn phiền

Giữ tâm ý thật an nhiên

Dù trong hoàn cảnh ban đêm phũ phàng

Sự tiến bộ thật rõ ràng,

Phật hay biết chuyện vội vàng kêu ra:

“Hãy về tịnh thất với ta

Để mà tạm trú cho qua đêm này!”

Phật ra huấn thị từ nay

Sa Di được trú cùng thầy hai đêm.

*

Thầy Xá Lợi Phất thường xuyên

Hay đi hoằng Pháp cho nên vắng nhà

Khiến đệ tử La Hầu La

Không người chăm sóc, lơ là đường tu,

Nay thầy luôn dắt theo trò

Cận kề dạy dỗ mong cho tốt lành.

La Hầu La tiến bộ nhanh

Theo thầy khắp chốn, tu hành rất siêng

Hết nghe Pháp lại ngồi thiền

Độ sinh kinh nghiệm học thêm hàng ngày.

 

7- ĐỨC NHẪN NHỤC

Một hôm chú bước theo thầy

Vào thành khất thực gặp tay hoang đàng

Du côn lấy cát dưới mương

Bỏ vào bát chú trên đường đi qua,

Dùng gậy đánh chú xót xa

Khiến cho máu nhỏ giọt ra trên đầu.

Chú căm giận lộ ra mau

Chợt nghe thầy dạy đạo mầu bên tai:

“Phải luôn nhẫn nhục ở đời

Lòng từ phát triển, xa rời hận sân

Thương yêu mọi loại xa gần

Chớ kiêu, chớ hận mỗi lần khen chê!”

Chú nghe, nhịn nhục bước đi

Bị người thóa mạ chẳng hề nổi sân,

Về tu viện chú tịnh tâm.

Phật nghe, khen ngợi, ân cần dạy thêm:

“Thế gian đối nghịch triền miên

Gian ngay, xấu tốt, ác hiền chống nhau

Người tu nhẫn nhục trước sau

Đường tu giải thoát sẽ mau viên thành!”

 

8- CON ĐƯỜNG KHAI NGỘ

La Hầu La rất thông minh

Tu hành tinh tấn tiến nhanh rất nhiều

Hai mươi tuổi thọ Tỳ Kheo

Trang nghiêm, đường bệ, nối theo gót thầy

Dụng công tu tập hàng ngày

Giờ đây cung cách phô bày uy nghi.

Nhưng thời gian mãi trôi đi

La Hầu La chẳng ngộ gì được thêm

Vì nguồn “vương giả” chưa quên

Vì tăng đoàn cứ ngợi khen đủ điều

Chú nghe tâng bốc sớm chiều

Hãy còn tuổi trẻ nên nhiều động tâm,

Chú dù tinh tấn bội phần

Vẫn không chứng ngộ, vẫn cần tiến xa.

*

Rồi Đại Đức La Hầu La

Một ngày được Phật chỉ ra con đường:

“Quán rằng sắc ấy vô thường

Thọ, Tưởng, Hành, Thức chẳng vương lại gì,

Thân tâm cũng vậy khác chi

Vô thường vạn vật nhớ ghi nằm lòng!”

Nghe lời Phật dạy vừa xong

Tâm hồn Đại Đức bỗng bừng sáng ra

Tìm nơi vắng vẻ lánh qua

Ngồi trong tư thế như tòa hoa sen

Tập trung tâm ý vững bền

Bao lời Phật dạy quán liền một khi

Quán bất tịnh, quán từ bi

Sạch tâm tham dục, sạch bề hận sân;

Quán thêm trí tuệ sáng ngần

Để mong chuyển hoá các mầm si mê;

Đếm hơi thở nhẹ mọi bề

Cho tâm loạn động tức thì được yên;

Sâu vào đại định, đủ duyên

Thế là dứt sạch não phiền vây quanh

Đạo quả giải thoát tới nhanh

Hoát nhiên đại ngộ đạt thành. Lành thay!

Phật vừa đến, khen ngợi ngay:

“Thầy là đệ tử Như Lai mong cầu

Oai nghi, tế hạnh hàng đầu

Mật hạnh đệ nhất ai đâu sánh cùng!”

 

9- NHẬP NIẾT BÀN

Sau khi đã chứng ngộ xong

Địa vị tôn giả ở trong Tăng đoàn

Được đề cao rất vẻ vang

Thêm lời kính mộ của hàng tại gia

Tín đồ khắp chốn gần xa

Cúng dường hoan hỉ thật là thành tâm.

Ngài không lừng lẫy tiếng tăm

Chuyên tu “mật hạnh” âm thầm một nơi:

“Suốt ngày kín tiếng lặng hơi

Giảm phần tiếp xúc với người chung quanh

Chuyện vô ích chẳng tốt lành

Tránh đi không nói, không tranh luận gì

Bao nhiêu giới luật nghiêm trì

Im lìm tu tập rất chi kiên cường.”

Ngoài ra dáng vẻ đường hoàng

Nằm, ngồi, đi đứng, nói năng nhu hòa

Trang nghiêm hình tướng phô ra

Xứng danh bậc nhất thật là “oai nghi.”

Lại thêm ngài mãi khắc ghi

Những điều đức hạnh thực thi nhiệt tình

Dù nhỏ nhặt, miễn tốt lành

Đứng đầu “tế hạnh” vinh danh cũng ngài.

Nói chung suốt cả cuộc đời

Tuy không sôi nổi, bao lời ngợi ca.

*

Và tôn giả La Hầu La

Cuối đời, nhập diệt trước cha mẹ ngài

Khoảng năm mươi mốt tuổi đời.

Mãn phần sớm muộn ai người quan tâm

Mục tiêu quan trọng tối cần

Chính là giác ngộ bản thân của mình!

 

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(9-2011)

________________________

Tham khảo:

“MƯỜI VỊ ĐỆ TỬ LỚN CỦA PHẬT”

Nguyên tác Hán văn: Tinh Vân Pháp Sư

Dịch: Hạnh Cơ - Hiệu đính: Tịnh Kiên

 

Tranh vẽ:

“THẬP ĐẠI ĐỆ TỬ PHẬT THÍCH CA”

Lời: Thái Thuận - Tranh: Trường Quán