Như chúng ta ngồi đây chăm chú nghe pháp, tâm không dong ruổi đầu trên xóm dưới, nếu nó phóng chạy mình kéo lại. Đó là tu. 

 

Ảnh minh họa Trên thực tế, năm khi mười họa chúng ta mới để tâm vô hiện tại. Thường thì cứ phóng tới tương lai hay lui về quá khứ, giây phút hiện tại lại đánh mất. Chúng ta sống bằng vọng tưởng nhiều hơn hiện thực, mà vọng tưởng luôn bất đồng nên con người khó thông cảm, khó tìm được điểm chung, ngoại trừ bản tâm chân thật. Bản tâm chân thật lại bị bỏ quên, lu mờ nên chúng ta gặp nhau phiền não nhiều hơn an vui, bất đồng nhiều hơn đồng thuận.

 

Có lần tôi dạy học cho chư Ni, một cô nhìn tôi thật chăm chú, thỉnh thoảng trố mắt to lên như tâm đắc điều gì. Tôi cũng vui vì nghĩ cô thông cảm điều mình đã nói. Sau khi giảng xong, cô xuống phòng tôi ngay. Ngạc nhiên vì sự nhiệt tình này, song tôi cũng chưa biết cô muốn gì. Không đợi lâu, cô nói liền: 

 

- Thưa Cô, đến hôm nay con mới biết cách vô cổ áo tràng. Cô có thể hoan hỷ cho con xem lại cái áo không ạ? Lúc đó tôi bặt đường ngôn ngữ, dứt chỗ tâm hành, rồi cười xòa và trao chiếc áo cho cô học trò. Thật là hóm hỉnh khi phát hiện ra hai luồng tư tưởng bất đồng đến không ngờ. Thật ra cuộc đời này luôn so le như vậy. Cho nên Hòa thượng Ân sư có làm bài kệ Mộng, mà đa số chúng đệ tử của Ngài đều thuộc. Trong đó có hai câu “Mộng tan rồi, cười vỡ mộng”, rất đúng trong tình cảnh vừa kể trên.

 

Chúng ta sống và hiểu lầm nhau rất nhiều, do hiểu lầm mà ghét, do hiểu lầm mà thương. Nhìn nhân ảnh trong khoảnh khắc lại cho là toàn thể, tưởng người đó như vậy nhưng thật ra không phải. Thế là trơ tràng mộng. Mắt ta nhìn thấy người khác mà không thấy được mình, nhưng hay một điều là ta có thể thấy được mình qua người khác. Thường những ai nóng nảy thấy người nóng nảy rất ghét, tại vì đó là nhân ảnh của chính mình. Mình hay nổi cáu nên thấy ai nổi cáu là nhập vai liền. Vì mẫu mã đó nằm trong bụng, nên mình biết nhanh lắm.

 

Do tính tương ưng, nên ta có thể nhận ra những ưu khuyết của mình thông qua đường nét của người khác. Như người hay khóc thấy kẻ khác khóc là khóc theo liền, người hay buồn thấy người khác buồn là buồn theo liền. Chưa chắc mình hiểu được tâm trạng của người ta, nhưng vì hạt giống này đã có nơi mình, nên gặp duyên phù hợp là bén rễ ngay. Tại sao biết người ta buồn mà mình tội nghiệp, tại vì mình đã từng buồn. Người ta khóc tới đâu, mình khóc tới đó nhưng khóc theo tâm trạng của mình. Ta ghét cái tật nào nhất là biết ta vướng cái tật đó nhiều nhất. Đa phần người nói nhiều không thích người nói nhiều mà thích người nói ít. Người thật thà hay đi kè với kẻ lanh lợi. Chúng ta có thể tự soi rọi mình qua những hình ảnh đó mà sửa đổi, tu tập.

 

Nhận ra tập khí nào xấu, chúng ta trừ đi thì nó hết. Chủng tử xấu không còn sẽ hiển lộ tâm thanh tịnh, trong sáng của mình. Thật ra lực tu chưa mạnh nên mình không dám buông. Vì quá chấp, ta không chịu tháo gỡ, buông bỏ, làm cho nghiệp tập càng sâu, sự việc càng rối. Sống trong gia đình gây gỗ giận nhau liên miên, do vì các Phật tử không ứng dụng lời Phật dạy. Ta biết mình là chủ nhân tạo nghiệp và lãnh quả, vậy sao không tạo nghiệp tốt? Nếu sống trong sự tỉnh thức, bản thân mình an vui, gia đình cũng an vui, đó là nhờ Phật chất toát ra trong cuộc sống.

 

Chúng ta tu trước phải đem lại sự an lạc cho bản thân, phải điều được hơi thở của mình. Hơi thở đã vì mình làm việc bao nhiêu năm nay, xin cho nó có những giây phút bình lặng. Ta hãy thở từ từ, đừng có dồn hơi thở vào đường cùng, tội nghiệp nó. Trái tim ta cũng vậy, cần được điều hòa để làm việc dài lâu, đừng ép nó đập nhanh quá. Đừng để cơn giận làm chết thân tâm, trong khi cơn giận đó là giả, ta không giận cũng được. Tâm lý con người vô cùng phức tạp, trong khi không cần thiết phải như thế. Cứ đơn giản đi cho dễ chịu. Ví như hai huynh đệ giận nhau, thật ra người nào cũng muốn hòa. Nhưng khi gặp gỡ, sắp nói lời hòa, bỗng dưng tự ái xen vô nên cả hai đều làm mặt lạnh. Trong lòng muốn xử sự với nhau thật trí tuệ, nhưng đối duyên xúc cảnh lại si mê. Sao ta lại để vô minh lấn lướt trí tuệ, sao không mạnh dạn lấy ánh sáng soi đường, tội gì mà đi trong đêm tối như thế.

 

Cho nên giữa hai vị giận nhau, ai xin lỗi trước, người đó thắng. Thắng đây là thắng cái bản ngã của mình. Thử hỏi ta là gì giữa cuộc đời này, chẳng qua cũng chỉ là cát bụi hợp thành, có giá trị chi mà lại làm cao như thế. Cho nên chỉ cần mở rộng tâm ra thì sống rất an lạc, hạnh phúc. Một khi ánh sáng trí tuệ thắp lên, thì tập khí bao đời đều được tiêu trừ.

 

Chỉ cần tỉnh giác thắp lên ánh sáng trí tuệ chúng ta sẽ sống được với hiện thực, không đánh mất chính mình.

 

Chúng ta có duyên gặp nhau trong hội Phật, học Phật chưa đủ mà còn phải hiểu Phật. Hiểu Phật không chỉ hiểu trên giáo pháp Phật dạy, mà còn hiểu lại chính mình. Như vậy mới xứng đáng là đệ tử Phật, vâng làm theo lời Phật dạy, cố gắng tu tập để thành tựu giác ngộ giải thoát như đức Từ phụ.