Ông lão bán cho nhà vua bài học với giá một ngàn lượng vàng

Vua ngạc nhiên cho cận thần theo dõi và được mật báo rằng ông lão có hành tung như một vị hiền triết, cốt cách khoan thai, đời sống chuẩn mực, biểu hiện của người siêu phàm, thoát tục… Nhà vua bèn giả dạng thường dân đến gặp và hỏi ông lão rằng bài học gì mà lão rao bán đến một nghìn lượng vàng?

Ông lão trả lời: "Đây là bài học có thể làm cho người ta thoát khỏi những đau khổ của cuộc đời, vượt qua khỏi những lầm lỗi và có thể đạt tới tột đỉnh vinh quang…" Nghe xong, nhà vua vẫn bán tín bán nghi nên bỏ về, nhưng lòng cứ day dứt bởi sức hấp dẫn bí ẩn của bài học đáng giá ngàn vàng ấy.

Thế rồi nhà vua quyết định mở ngân khố lấy ra một nghìn lượng vàng và mời ông lão vào hoàng cung. Vua nói: "Ta chấp nhận hoặc bị lừa mất một nghìn lượng vàng hoặc thật sự sẽ được một bài học vô giá". Nói đoạn, nhà vua truyền cho quan Thủ ngân chất đủ một ngàn lượng vàng trước mặt ông lão.

Nhân đủ số vàng, ông lão cung kính dâng lên đức vua một vuông lụa viết vỏn vẹn hơn 10 chữ: “Phàm làm việc gì, suy nghĩ đến hậu quả của nó”.

Sau đó, ông lão mang số vàng và rời khỏi kinh thành. Nghĩ mình bị lừa nên nhà vua rất tức giận và luôn bị ám ảnh bởi 10 chữ tưởng chừng không đáng giá ấy.

Tuy nhiên, sau khi mua bài học ngàn vàng, cả triều đình nhận ra vua thay đổi từng ngày, trầm tĩnh hơn, khôn ngoan hơn, phân định mọi việc sáng suốt hơn, ngồi trên ngai vàng trong hoàng cung mà đoán định được mọi việc. Đất nước từ đó bắt đầu cường thịnh. Thần dân mừng vui vì đời sống được an lành, thịnh vượng.

Nhưng chính nhà vua lại không nhận ra điều đó, ông chỉ bị ám ảnh bởi bài học ngàn vàng và luôn tự nhủ: Phàm làm việc gì cũng phải suy nghĩ đến hậu quả của nó!

Câu nói trên hay ở chỗ nào và vì sao lại có thể khiến đức vua thay đổi như vậy?

Con người ta lúc trẻ thì dại khờ, làm việc theo ý thích của mình. Khi lớn lên biết đắn đo, suy nghĩ hơn một chút nhưng đa phần vẫn thích làm theo ý mình một cách bồng bột và nông cạn, không nghĩ xa xôi. Đức vua vì bị lừa lấy mất một ngàn lượng vàng nên bị ám ảnh bởi câu nói: "Phàm làm việc gì, suy nghĩ đến hậu quả của nó”.

Câu nói này khá dễ hiểu nhưng về bản chất một cá nhân có thể thắng được ý thích, tự ái, tham lam trong lòng để nghĩ đến hậu quả của nó thì rất khó.

Ông vua mất một nghìn lượng vàng nên bị ám ảnh, từ đó mà thay đổi được cuộc sống, thay đổi được đất nước theo chiều hướng tích cực hơn. Nếu ai nghe câu nói này mà cũng "khắc cốt ghi tâm", suy nghĩ, chiêm nghiệm qua từng lời nói, hành động, việc làm của mình thì cũng có thể đạt được thành công, thay đổi số phận.

Trong thực tế cuộc sống, có rất nhiều vụ án, vụ ẩu đả bắt nguồn từ những lý do rất “trời ơi”. Vì một cơn tức giận, bực bội, tự ái, con người gây ra bao chuyện đau buồn, đáng tiếc và phải gánh chịu hậu quả rất nặng nề.

Do vậy, trước khi làm việc gì hãy bình tĩnh, nhìn nhận xem mình làm việc này vì điều gì, hậu quả phía sau như thế nào. Nếu làm vì động cơ tham lam, tức giận, tự ái, hơn thua thì nên thành tâm sám hối, tự nhắc mình lần sau không được tái phạm. Hiểu được ý nghĩa, hàm ý sâu sa của câu nói này mà tránh được những quả báo khổ đau thì giá một nghìn lượng vàng vẫn còn rất rẻ.

Người nghĩ đến hậu quả sẽ nhìn thấy sự trả thù, chiến thắng là vực thẳm, đau khổ, nước mắt, trong khi phàm phu lại nghĩ đó là hạnh phúc, sung sướng, tự hào và kiêu hãnh.

Nhà Phật có một câu rất hay: Bồ Tát sợ Nhân, chúng sinh sợ Quả. Chúng sinh làm nhiều việc theo ý thích của mình, hưởng thụ sung sướng thỏa thích đến khi chịu quả báo thì đau khổ, sợ hãi. Còn Bồ Tát, ngay từ khi gieo nhân đã thấy hậu quả nên cân nhắc, cẩn thận, suy xét kỹ lưỡng trước sau.

Xuân Thu