8 giờ 15 phút, lễ khai mạc chính thức bắt đầu bằng nghi lễ chào Quốc kỳ và Đạo kỳ, niệm Phật cầu gia bị, phút tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, anh hùng liệt sĩ hy sinh vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chư tôn đức giáo phẩm đã viên tịch qua các thời kỳ.

Nghi thức chào Quốc kỳ, Đạo kỳ và tưởng niệm

Chứng minh tối cao Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ VII, nhiệm kỳ 2012-2017 là Đức Pháp chủ - Trưởng lão HT.Thích Phổ Tuệ, cùng chư giáo phẩm Hội đồng Chứng minh: HT.Thích Thanh Sam, HT.Danh Nhưỡng, HT.Thích Thiện Bình, HT.Thích Đức Nghiệp, HT.Thích Giác Nhường.

Chủ toạ đoàn hiện diện gồm nhị vị Phó Chủ tịch Thường trực HĐTS: HT.Thích Chơn Thiện, HT.Thích Thanh Nhiễu; và chư vị Phó Chủ tịch HĐTS: HT.Thích Trí Quảng, HT.Thích Thiện Nhơn, HT.Thích Giác Toàn, HT.Dương Nhơn, HT.Thích Bảo Nghiêm, TT.Thích Quảng Tùng.

Ở Bàn kiểm soát có HT.Thích Thiện Tánh, HT.Thích Huệ Trí, TT.Thích Quảng Hà và Cư sĩ lão thành Tống Hồ Cầm; Bàn thư ký có: HT.Thích Gia Quang, HT.Thích Thiện Pháp, HT.Thích Thanh Duệ, TT.Thích Thiện Thống, ĐĐ.Thích Minh Tiến, ĐĐ.Thích Đức Thiện và Cư sĩ Trần Tuấn Mẫn.

HT.Thích Thanh Nhiễu thay mặt Chủ toạ đoàn điều hành nội dung chính của phiên khai mạc

Được biết, HT.Thích Trí Tịnh, Đệ nhất Phó Pháp chủ HĐCM, Chủ tịch HĐTS GHPGVN đã có thư trình Đức Pháp chủ về việc không ra Hà Nội tham dự và đã uỷ nhiệm chư Hoà thượng Ban Tổ chức thay mặt điều hành Đại hội; HT.Thích Từ Nhơn, Phó Chủ tịch Thường trực HĐTS, Trưởng phân ban Nhân sự Đại hội VII đã cũng đã có văn bản trình bày việc vắng mặt và trình bày tôn ý của Hoà thượng Chủ tịch HĐTS về phương hướng nhân sự cho nhiệm kỳ mới của GHPGVN trong tinh thần “Kế thừa - Ổn định – Phát triển”. Cả nhị vị Hoà thượng cho biết lý do không tham dự Đại hội là vì tuổi cao, sức khoẻ không cho phép.

HT.Thích Chơn Thiện đọc diễn văn khai mạc của Hoà thượng Chủ tịch HĐTS GHPGVN

Theo đó, thừa uỷ nhiệm của Ban Tổ chức Đại hội, HT.Thích Chơn Thiện đã đọc diễn văn khai mạc của Hoà thượng Chủ tịch HĐTS GHPGVN.

“Hôm nay, trong không khí trang nghiêm, tưng bừng đại hoan hỷ của người con Phật trên khắp mọi miền đất nước, chúng ta tập trung về đây, giữa lòng Thủ đô Hà Nội, trái tim của Tổ quốc, cội nguồn của dân tộc và Phật giáo Việt Nam, một Thủ đô vì hòa bình, để tiến hành Đại hội Phật giáo toàn quốc lần thứ VII của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Đây là một sự kiện trọng đại, một ngày đầy ý nghĩa, đánh dấu một bước tiến mới của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.”, Diễn văn khai mạc của Hoà thượng Chủ tịch HĐTS mở đầu với lời xác định về tầm quan trọng của Đại hội VII của GHPGVN.

Về thành tựu của GHPGVN trong nhiệm kỳ 2007-2012, Diễn văn của Hoà thượng Chủ tịch HĐTS đã nhận định: “Căn cứ kết quả báo cáo từng nhiệm kỳ, xét tình hình thực tế và qua sự ghi nhận của Nhà nước và của Tăng Ni Phật tử cũng như nhiều tổ chức Phật giáo thân hữu ở các nước, chúng ta hân hoan thấy rằng sự phát triển của Giáo hội càng lúc càng vững chắc qua từng nhiệm kỳ, qua từng cột mốc Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc, nhất là những thành quả đã nêu bật trong Đại lễ Kỷ niệm 30 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Các hoạt động, thành quả của Giáo hội trong nhiệm kỳ VI sẽ được Ban Thư ký Ban Thường trực Hội đồng Trị sự tổng kết và tường trình ngay tại Đại hội. Ở đây, tôi chỉ xin nêu dẫn một số sự kiện nổi bật, đó là những hoạt động tuy mang đặc tính riêng của từng Ban ngành Trung ương hay địa phương nhưng chủ yếu vẫn là sự đóng góp công sức chung của tất cả cơ cấu, thành phần Giáo hội. 

Trước hết là sự phát triển cơ sở vật chất, xây dựng, trùng tu hay đại trùng tu, xây tháp, tạc tượng, đúc chuông… được thực hiện ở khá nhiều các tỉnh thành trong cả nước. Có thể kể đến chùa Bái Đính, chùa Từ Đàm, chùa Trấn Quốc, chùa Kim Liên, chùa Liên Phái, chùa Hòe Nhai, Pháp viện Minh Đăng Quang, chùa Hoằng Pháp, chùa Phổ Quang, chùa Bạch long, chùa Tháp Tường Long, v.v...; tượng đài Đức Thế Tôn ở Bình Định; Trung tâm Du lịch Tâm linh Huế; các Đại Tự lớn ở Tp. Đà Nẵng; chùa Trường Sa ở tỉnh Khánh Hòa; tượng đài Thánh Gióng, chùa Non Nước tại Hà Nội; tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông, Yên tử, Quảng Ninh; tượng đài Bồ-Tát Thích Quảng Đức ở Thành phố Hồ Chí Minh v.v...

Trong nhiệm kỳ VI, tổ chức Giáo hội được nâng cấp từ Ban đại diện Phật giáo và phát triển thêm 08 đơn vị Tỉnh, Thành hội Phật giáo, đó là: Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Yên Bái, Nghệ An, Quảng Bình, Bắc Kạn, Hòa Bình, làm cho ánh sáng Phật pháp ngày càng tỏa rộng trên đất nươc thân yêu của chúng ta.

Giáo dục Phật giáo của Giáo hội ngày càng được hệ thống và hoàn thiện, sự thành lập Học viện Phật giáo Nam tông Khmer tại TP.Cần Thơ là một minh chứng. Nhất là, Chính phủ đã cho phép Giáo hội đào tạo thí điểm hệ Cao học Phật giáo tại Học viện Phật giáo Việt Nam – TP.Hồ Chí Minh; đặt đá xây dựng cơ sở mới tại xã Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh, TP.Hồ Chí Minh v.v… là những tín hiệu đáng mừng cho nền Giáo dục Phật giáo trong hiện tại và tương lai.

Các hoạt động mang tính văn hóa khoa học như các lễ hội, hội nghị, hội thảo, báo chí, thực hiện các tác phẩm Phật giáo, nghiên cứu, dịch thuật... cũng có nhiều thành tựu. Đó là việc tổ chức lễ Vesak Liên Hiệp Quốc, kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, kỷ niệm 700 năm ngày nhập diệt của Phật hoàng Trần Nhân Tông và những năm tiếp theo, kỷ niệm 30 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam đồng hành cùng dân tộc, các hội nghị, hội thảo chuyên ngành về Phật giáo như: Giáo dục, Hoằng pháp, Nghi lễ, Văn hóa, Hướng dẫn Phật tử, Kinh tế Tài chính, Từ thiện Xã hội…; Sách báo Phật giáo các loại cũng được thực hiện với số lượng tăng gấp đôi nhiệm kỳ trước: 4 Tạp chí và hàng chục Tập san, Nội san, Đặc san cùng hơn 500 đầu sách đủ loại đã được xuất bản, hàng chục trang Web Phật giáo với nội dung phong phú được cập nhật hàng ngày.

Đặc biệt về đối ngoại, Giáo hội ngày càng được cộng đồng Phật giáo quốc tế biết đến, tín nhiệm, kết thân, hợp tác. Việc tổ chức và tham dự Hội nghị Phật giáo Quốc tế trở nên khá thường xuyên về số lượng và được nâng cao không ngừng về chất lượng. Trong nhiệm kỳ qua, Giáo hội đã nhiều lần tổ chức các đoàn giảng pháp và viếng thăm đồng bào Phật tử ở hải ngoại, trong đó có các Hội Phật tử Việt Nam tại Cộng hòa Liên bang Nga, Cộng hòa Đức, Cộng hòa Séc, Ba Lan, Hungari, Ukraina, Lào v.v...

Chúng ta ghi nhận các hoạt động mạnh mẽ về từ thiện xã hội của Giáo hội qua những công cuộc như cứu trợ, xây dựng và tặng nhà tình thương, lập phòng khám trị bệnh Đông Tây y miễn phí, phát thuốc cho đồng bào vùng sâu vùng xa, góp phần xây dựng trường lớp, nhà dưỡng lão, nhà nuôi trẻ, trường dạy nghề... ngày càng nhiều. Chỉ riêng số tiền quyên góp để cứu trợ được chính thức thống kê cũng đã đạt đến hàng nghìn tỷ đồng...”

Diễn văn cũng đã đề cập đến những tồn tại: “Không thể kể hết những thành tựu Phật sự của các Ban ngành Viện Trung ương và địa phương; không coi thường nhưng cũng không xem là quá quan trọng những mặt tồn tại vốn không nhiều của nhiệm kỳ qua, Giáo hội hoan hỷ vì những nỗ lực vượt khó để đóng góp cho việc phát triển của Giáo hội. Một ví dụ cụ thể là một số bất đồng đã xảy ra tại vài tỉnh thành gây khó khăn cho việc tổ chức Đại hội tỉnh thành nhưng với tinh thần đoàn kết, hòa hợp, kế thừa, ổn định và tiếp tục phát triển, cuối cùng mọi việc đều được khai thông, tổ chức thành công Đại hội Phật giáo các tỉnh, thành để chúng ta có thể tiến hành Đại hội Đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ VII ngày hôm nay, trong không khí đoàn kết, hòa hợp, long trọng và thắm thiết nghĩa tình đạo vị.”

Theo đó, Hoà thượng cũng đã đề ra những việc cần làm trong Đại hội kỳ này: “Đại hội sẽ thông qua bản dự thảo một số sửa đổi hợp lý trong Hiến chương Giáo hội, sẽ thông qua danh sách nhân sự Trung ương cho nhiệm kỳ VII sắp đến. Chúng ta sẽ cùng đóng góp ý kiến về bản báo cáo tổng kết hoạt động của Giáo hội trong nhiệm kỳ qua và kế hoạch hoạt động của nhiệm kỳ tới. Các phát biểu và tham luận của Quý Đại biểu là rất cần thiết để tạo sự thành công của Đại hội và giúp cho các hoạt động của Giáo hội trong nhiệm kỳ tới đạt được nhiều thành tựu tốt đẹp. Tôi rất hoan hỷ khi được biết một trong những khẩu hiệu của Đại hội là Đoàn Kết và Trí Tuệ. Đoàn kết để chúng ta có đủ khả năng và sức mạnh thực hiện lý tưởng vì Đạo vì Đời. Trí tuệ để nhận biết hoàn cảnh, sự kiện, con đường đúng đắn trong việc phát huy ánh sáng của đấng Thích Tôn, thể hiện tinh thần yêu nước, lợi đạo, ích đời trong thời kỳ hội nhập, phát triển ở thế kỷ 21 và những thế kỷ tiếp theo.”

Nhân đó, bài diễn văn của Hoà thượng cũng kêu gọi: “Chúng ta lấy Bát Chánh đạo làm phương châm tu tập và hoạt động giúp đời. Đức Phật giảng cho Tôn giả A-nan về Bát Chánh đạo và gọi đó là truyền thống tốt đẹp, cần phải duy trì, cần phải thực hiện trong hiện tại và trong tương lai. Ngài dạy, “Truyền thống tốt đẹp này do ta thiết lập, hãy tiếp tục duy trì, chớ có thành người tối hậu sau ta.” Với lòng Đại từ, Ngài thành lập Giáo hội, giảng pháp tối thiện, là đấng Đại trí, Đại bi cho chúng ta nương dựa. Ngài tuyên bố, “Ta giảng pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, có ý nghĩa, có văn, trình bày đời sống phạm hạnh hoàn toàn viên mãn thanh tịnh cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo Ni, nam nữ Cư sĩ vì họ sống lấy ta làm ngọn đèn, lấy ta làm hang ẩn, lấy ta làm chỗ nương tựa.”

Mỗi thành viên của Giáo hội chúng ta cần trau dồi trí tuệ và đạo đức, ra sức tu tập, thực hành Phật sự để ngày càng hoàn thiện, xứng đáng nối tiếp truyền thống của Giáo đoàn Thánh đệ tử Phật; trau dồi trí tuệ, đức hạnh, vì lợi ích của số đông trên đường cùng tiến đến giải thoát tối hậu. Du sĩ ngoại đạo Vacchagotta trước khi quy y đã ca ngợi hội chúng của Đức Phật như sau: “Thưa Tôn giả Gotama, ví như sông Hằng hướng về biển cả, chảy về biển cả, xuôi dòng về biển cả, liền đứng lại khi xúc chạm với biển cả. Cũng vậy, hội chúng của Tôn giả Gotama gồm có giới xuất gia và tại gia, hướng về Niết-bàn, chảy về Niết-bàn, xuôi dòng về Niết-bàn, liền đứng lại khi xúc chạm với Niết-bàn. Thật vi diệu thay, Tôn giả Gotama…”

Điều chung nhất của các tôn giáo là niềm tin. Niềm tin là niềm tin vào trí tuệ và từ bi của Đấng Giáo chủ, tin vào giáo pháp của Ngài và tin vào tập thể tu tập, thực hành giáo lý của Ngài. Đức Phật dạy,“Này các Tỳ-kheo, đối với một đệ tử có lòng tin giáo pháp của bậc Đạo sư và sống thể nhập giáo lý ấy, vị ấy sẽ chứng được một trong hai quả, Chánh trí trong hiện tại, hoặc nếu có dư y, chứng quả Bất hoàn.”  Niềm tin trong Phật giáo bao hàm sự tự tin; việc thực hành Bát Chánh đạo đòi hỏi sự tự tin cao độ. Tin Phật là tin chính mình vì Phật ở trong tâm mỗi người. Mỗi thành viên của Giáo hội tự tin, tin ở con đường vì Đạo vì Đời của Giáo hội, ở sự phát triển đúng đắn, ở những thành tựu tốt đẹp của Giáo hội. Như  thế là góp phần xây dựng Giáo hội tự tin, ổn định, vững mạnh và không ngừng phát triển.”

Hoà thượng cũng đã bày tỏ niềm tin tưởng sâu sắc vào tương lai tương sáng của Giáo hội trong phần kết luận: “Tôi tin tưởng vào trí tuệ tập thể, vào tinh thần đoàn kết của toàn thể chư vị Đại biểu, tin tưởng vào tương lai tươi sáng của Phật giáo và Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Mong sao Giáo hội đạt những thành tựu ngày càng tốt đẹp, nhiệm kỳ sau cao hơn nhiệm kỳ trước. Ngưỡng cầu Tam bảo gia hộ cho đất nước Việt Nam được cường thịnh, nhân dân hạnh phúc, thế giới hòa bình và hết thảy chúng sinh được an lạc.”