Có một vị cao tăng đã đắc đạo đã nửa đời xuất gia. Từ ngày quyết chí tu hành, ông đã đi tu ở một thiền tự thanh tịnh rất xa quê nhà, đó là một điều cần thiết cho những người hằng mong muốn có được sự yên tịnh trong tâm hồn để học đạo. Nhà sư là một người học thức uyên bác, có đạo hạnh rất cao, ông đã dịch và chú giải rất nhiều kinh điển, giáo lý của ông đơn giản nhưng thực tiễn cho nên tín đồ đệ tử dễ cảm thông và chấp nhận, vì vậy mà số đệ tử đi theo ông tu luyện ngày càng đông.

Lúc bình thường, nhà sư thường hay giáo hóa những đệ tử là nên cắt bỏ những ràng buộc với thế tục thì mới có thể tự ngã giác ngộ. Khi đạt đến trình độ này người tu hành mới có thể tinh tiến triển khai trí tuệ và giải trừ được cái tôi cố chấp. Chỉ khi nào người có thể vượt khỏi được hàng rào tình và dục thì họ mới có thể tìm được sự giải thoát vô thường.

Một hôm, từ nơi quê nhà của nhà sư có hung tin báo cho nhà chùa biết rằng đứa con trai duy nhất của sư cụ đã mang bạo bệnh và qua đời. Những đệ tử nhập thất của nhà sư biết tin này trước, họ liền ngồi lại thảo luận để xem có nên báo tin này cho thầy biết không? Một nhóm đệ tự chủ trương giấu nhẹm việc này vì sợ nhà sư đau lòng. Nhóm khác thực tế hơn, họ cho rằng trước sau gì cũng ra chân tướng cho nên không cần phải giấu giếm. Họ nghĩ rằng sư phụ của họ là người tu hành đắc đạo, chắc chắn ông đã xem nhẹ những liên hệ tình cảm với gia đình. Điều đó đã được minh chứng vì hơn 30 năm tu luyện, ông không hề bước chân ra khỏi cổng chùa, như vậy dù cho có còn một chút tình cảm đi nữa thì chắc chắn ông cũng sẽ rất lạnh nhạt với nguồn tin này mà thôi.

Cuối cùng thì mọi người đồng ý chọn lựa giải pháp thứ hai: Báo tin cho nhà sư biết. Khi nghe tin đứa con trai độc nhất qua đời, nhà sư đau lòng rơi rớt những giọt lệ già nua. Không những vậy nhà sư còn bật khóc nức nở khiến cho những đệ tử cũng mủi lòng theo. Hầu hết những đệ tử có mặt tại đó đều lấy làm thắc mắc vì phản ứng của nhà sư trước hung tin này đã đi ngược lại dự đoán của mọi người. Ai cũng tưởng rằng sư phụ họ đã xem thường chuyện sinh tử, không ngờ nhà sư lại còn liên hệ quá nhiều tình cảm trần tục như vậy.

Trong số đệ tử, có một người cảm thấy thắc mắc nên mạnh dạn hỏi nhà sư:

_ Thưa sư phụ, thường ngày thầy dạy chúng con nên cắt bỏ tình duyên với nhân thế để đi tìm tự ngã giác ngộ. Thầy là người đã cắt bỏ được hết tình duyên từ thuở nhỏ, cho nên đã dứt áo ra đi chọn con đường tu hành. Nhưng tại sao bây giờ trước hung tin của con người mà thầy lại bi thương đến độ này? Điều đó có phải ngược với điều mà thầy dạy hàng ngày không?

Nhà sư từ từ ngước khuôn mặt giàn giụa nước mắt lên trả lời:

_ Hàng ngày ta dạy các con nên cắt đứt những liên hệ tình cảm với đời để mưu cầu sự giác ngộ. Nhưng điều đó không có nghĩa là các con chỉ nghĩ đến bản thân, chỉ lo lắng chuyện thành tựu của mình mà quên đi những lợi ích của chúng sinh. Mỗi một chúng sinh khi chưa kịp giác ngộ mà rời bỏ cõi trần là điều khiến cho kẻ tu hành như chúng ta cảm thấy đau lòng. Các con nên biết rằng nếu chưa kịp giác ngộ thì mà chết đi tức là chúng sinh còn luẩn quẩn trong sinh tử luân hồi không bao giờ thoát ra được. Đứa con trai của ta cũng là một trong số chúng sinh ấy. Ta xem tất cả chúng sinh như con của ta. Ta rơi nước mắt khóc cho đứa con trai chưa giác ngộ, và đồng thời cũng khóc cho muôn vạn chúng sinh chưa chịu giác ngộ. Chính điều sau này mới thật sự khiến cho ta đau lòng.

Đậy là một câu chuyện nói về động cơ và mục tiêu của sự tu hành. Nếu như một người nào tu chỉ với mục đích tự giải thoát lấy phần hồn của mình thì có vẻ như quá ích kỉ. Chúng ta có thể khâm phục ý chí kiên quyết cá nhân của họ chứ không thể nào sùng bài họ được. Chỉ có những người tu hành mà mục tiêu của họ luôn hướng về chúng sinh và không bao giờ nghĩ đến tiểu ngã, mới đáng cho chúng ta khâm phục.

(Trích sách: NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY )