Ngày xưa, có một thầy tỳ kheo tu hành tinh tấn, giới hạnh trang nghiêm, đã chứng quả A La Hán. Do nghiệp lực nên mỗi bữa chỉ ăn ba muỗng cơm. Khi thí chủ cúng dường, lúc sớt vài muỗng cơm thì thấy đã đầy bát.

Trong lúc đó nhà vua có con voi trắng như tuyết, nhà vua rất thương yêu. Voi được cho ăn cỏ tươi trộn với mật. Tắm thì bằng nước mát pha nước hoa. Trên mình voi mang trang sức bằng bảy báu. Nhà vua lâu lâu mới cưỡi voi đi du hành.

Một hôm, thầy tỳ kheo đến nói với con voi, “Ta với ngươi đều có lỗi. Ta thì chuyên tu huệ, không tu phước nên nay chứng quả A La Hán vẫn nghèo khổ thiếu thốn. Còn ngươi chuyên tu phước, không tu huệ nên nay lạc làm voi, ăn ngon uống ngọt, trên mình trang sức đầy bảy báu. Nhà ngươi nên ăn năn sám hối để giải thoát kiếp cầm thú.” Nói xong thầy tỳ kheo bỏ đi.

Voi nghe nói thế, nhớ lại kiếp trước nên buồn bã bỏ ăn. Người quản tượng tâu vua, vua cho mời thầy tỳ kheo đến hỏi, “Thầy dùng chú thuật gì mà con voi bỏ ăn? Nếu nó có mệnh hệ nào thì thầy phải bị tội.”

Thầy tỳ kheo thưa, “Muôn tâu bệ hạ, con voi này kiếp trước là huynh đệ với tôi. Tôi chuyên tu huệ, nó chuyên tu phước. Do đó kiếp này tuy tôi tu hành tinh tấn giới hạnh trang nghiêm mà vẫn bị nghèo khổ thiếu thốn. Còn bạn tôi thì bị đọa làm voi nhưng lại sung sướng giàu sang.”

Nhà vua nghe nói phán rằng, “Vậy từ nay trở đi ta sẽ tứ sự cúng dường cho thầy. Thầy ở bên cạnh ta thuyết pháp cho ta và các quan triều thần nghe, cùng thuyết pháp cho voi nghe để sau khi bỏ thân voi được sanh làm người, tiếp tục tu hành cho đến khi chứng quả.”

Vì thế, người xưa nói, “Phước huệ tùy hành phương tác Phật.” Nghĩa là: Phước huệ song tu viên mãn thì mới có thể thành Phật.

Tu phước, không tu huệ
Kiếp sau tuy giàu có
Nhưng lại bị ngu si.

Tu huệ không tu phước
Kiếp sau tuy thông minh
Nhưng lại bị nghèo khó.

Phước huệ đều song tu
Mới có thể thành Phật.

Thích Tịnh Nghiêm (Góp Nhặt Lá Bồ Đề)