Lựu mệnh danh là một trong những cây hoa sứ giả của mùa hè, thường được trồng làm cảnh ở đình, chùa và vườn nhà. Hoa lựu cuốn hút mọi người bởi màu sắc đỏ rực, trông giống như ngọn lửa đang reo lên đầy sức sống. Cánh hoa lựu mỏng, giống như mảnh lụa hơi nhàu, vòi nhị đỏ hơi cong phô ra cùng với những hạt phấn vàng. Cụ Nguyễn Du có nhắc đến loài hoa này bằng một câu thơ rất hay: “Dưới trăng quyên đã gọi hè/ Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông”. 

Lựu được xếp vào hành thứ hai trong ngũ hành (kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ). Bởi vậy trong hành mộc có không ít người mang mệnh thạch lựu (thạch lựu mộc). Hoa lựu màu đỏ tượng trưng cho hành hỏa, trong khi thân và lá xanh biểu thị cho hành mộc, theo đó chuyển tải ý nghĩa của sự tương sinh, mộc sinh hỏa. 

Ít ai nhìn thấy cánh hoa lựu rụng, bởi khi hoa nhuỵ héo đi, tất cả như được thu vào bên trong. Sau đó, cuống hoa sẽ từ từ phình to, kết thành quả, quả chín lâu sẽ nứt ra nhìn rõ những hạt nhỏ trong như pha lê. Theo phong tục của một số dân tộc, đặc biệt là người Hoa, mỗi khi tổ chức hôn lễ, người ta thường dâng cúng trái lựu lên bàn thờ tổ tiên để ước mong sự sinh sôi, nảy nở.
 

Hoa Lựu
 

Còn ở ta, các cụ xưa quan niệm, lựu là loài cây tương sinh, nếu trồng ở phía trước nhà thì trong nhà ít xảy ra lục đục và cãi cọ nhau. Gia đình nào thường xuyên cãi cọ, cũng giống như tự xua đuổi những điều may mắn ra khỏi nhà. Dân gian hay ví von “hoà khí mới sinh tài” là vì vậy. Nói vậy thôi, có nhiều nhà trồng thạch lựu mà vẫn cứ cãi cọ nhau, thế cũng đủ biết giữa ước mong và hiện thực của lối sống ứng xử cũng còn có nhiều khoảng cách. 

Lựu là loại cây chịu hạn và rất ưa nắng, trong khi hoa lại có tác dụng hấp thụ khí độc, nên người ta thường trồng giữa sân nhà hay trước mái hiên để trừ tà khí, chướng khí. Khí chất mạnh mẽ của hoa lựu cũng được cụ Nguyễn Trãi miêu tả bằng một câu thơ gây ấn tượng khá mạnh với thị giác của mọi người: “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”.

Lựu đơm từng nụ hay từng chùm gồm dăm ba nụ to nhỏ khác nhau, hoa nở ra từ đầu cành. Khi tận sắc, toàn thân lựu trĩu xuống, đong đưa trên nền lá xanh trông thật đẹp. Đang còn nụ, lựu đã điểm sắc đỏ, hình tròn như trái xoan, lúc gần nở chiếc nụ thon dài hơn cùng với cái cuống đế khá dày. Khi chớm nở, bao hoa nứt ra theo hình ngôi sao sáu, bảy cánh, rồi từ bên trong màu đỏ nhanh chóng xổ tung ra cùng ánh nắng. 

Nắng hè vàng ruộm, hoa đỏ thắm tươi, ai lỡ bỏ khoảnh khắc ráng chiều nghiêng cành lựu…

(Viết tặng những người yêu hoa)