Cây Canhkina: Những cây thuốc - vị thuốc phòng và trị bệnh (tt)

 

CÂY CANHKINA

Tên khoa học: Cinchona sp.

Họ khoa học: Rubiaceae ( Họ Cà Phê)

1. Đặc điểm thực vật:

Canhkina có nhiều loài như Canhkina đỏ (Cinchona succirubra), Canhkina vàng (Cinchona calisaya), Canhkina xám (Cinchona offcinalis) thuộc họ Cà phê.

Nước ta đã di thực giống Cinchona succirubra, về trồng ở miền trung và miền bắc cho loại Canhkina đỏ (Quinquina rouge). Giống này thuộc loại cây gỗ to, cao 10-20m. Lá mọc đối, có cuống với 2 lá kèm thường rụng sớm, mép lá nguyên, hình trứng hay hình mác, gân lá hình lông chim. Hoa mọc thành chùm xim, lưỡng tính, màu trắng hay trắng hồng, tràng hoa hình ống loe ở miệng với 5 thùy. Quả nang cắt vách, mở từ dưới lên trên, trong chứa nhiều hạt nhỏ, dẹt, dìa hạt hơi có răng.

2. Bộ phận dùng:

Vỏ thân, vỏ cành thu hoạch vào mùa xuân, lúc trời khô ráo, phơi hoặc sấy khô.

3. Thành phần hóa học:

Vỏ thân, vỏ rễ có nhiều Alcaloid, thành phần chủ yếu là L-quinin, L-quinidin, D-cinchonin, acid quinic, glycosid đắng là quinovin, chất nhưa tinh bột và các chất vô cơ.
Ba hoạt chất: Quinin (điều trị sốt rét), Quinidin (điều trị loạn nhịp tim), Equinin (điều trị hạ sốt).

4. Cách dùng - liều dùng:

- Vỏ Canhkina dùng 5-10g/ngày, dạng thuốc sắc, thuốc viên.

- Viên Quinin sulfat 0,25g và thuốc tiêm Quinin hydroclorid 0,5g/2ml chữa sốt rét.

- Viên Seda 0,5g, chữa cảm cúm, cảm sốt, uống 2-4 viên/lần, 2-3 lần/ngày.

- Rượu bổ Canhkina, chai 650ml, kích thích tiêu hóa (Glycosid đắng), ngày uống 2 lần, mỗi lần 30ml trước mỗi bữa ăn.