Nanda chăn bò

Kẻ thù hại kẻ thù. . .

Đức Phật lúc ngụ tại Kosala đã dạy cho Nanda người chăn bò giáo lý này.  Trưởng giả Cấp-cô-độc ở Xá-vệ có người chăn bò tên Nanda. Ông giàu có, tài sản dư dả, nhiều thú vui. Người ta nói, giống như nhà ẩn sĩ bện tóc Kenṇiga xuất gia làm đạo sĩ.

Nanda chăn bò và quản lý tài sản cho vua để giữ vững tài sản riêng của mình. Nhiều lần Nanda đem năm sản phẩm lấy từ bò đến nhà ông Cấp-cô-độc, gặp đức Đạo sư, nghe pháp và thỉnh Đạo sư đến nhà riêng. Phật không nhận lời ngay mà chờ đến khi trí huệ của Nanda chín muồi. Khi đó Phật cùng chúng Tỳ-kheo đi khất thực. Đến gần nhà Nanda, Ngài và chư Tăng ngồi xuống dưới một cội cây.

Nanda đến đảnh lễ Thế Tôn, chào hỏi thân tình và thỉnh Thế Tôn cho phép ông cúng dường cả Tăng chúng trong bảy ngày với năm thực phẩm chọn lọc từ bò. Ngày cuối tuần cúng dường, Thế Tôn hồi hướng công đức cho ông, và giảng thêm những bài pháp về bố thí cúng dường. Cuối thời pháp, Nanda người chăn bò chứng quả Dự lưu. Sau đó ông cầm bình bát cho Thế Tôn, đưa tiễn một dặm đường, đến khi Phật bảo dừng ông mới trở lui về nhà.

Trên đường đi, Nanda bị một thợ săn bắn tên chết. Các Tỳ-kheo trên đường trở về, thấy vậy bèn đến gặp Thế Tôn thưa hỏi:

- Bạch Thế Tôn! Vì Ngài đến đó, Nanda đã cúng dường nhiều thực phẩm, tiễn Ngài một đoạn đường và bị giết khi trở về. Nếu Ngài không đến đó thì ông ta không chết.

Phật đáp:

- Các Tỳ-kheo! Dù ta có đến hay không, dù Nanda có đi bốn phương tám hướng, ông ta cũng không tránh khỏi cái chết. Bởi vì một khi giặc cướp hay kẻ thù không làm hại chúng sanh trong cõi đời này được, thì chính cái tâm hư hỏng, tà vạy của họ có thể hại họ được vậy.

Và Phật nói kệ sau:

                        (42) Kẻ thù hại kẻ thù, 
                                Oan gia hại oan gia, 
                                Không bằng tâm hướng tà, 
                                Gây ác cho tự thân.

Vì các Tỳ-kheo không hỏi Nanda đã làm gì trong kiếp trước nên Phật không nói đến.