Hoa Thài Lài tím

Thài lài tím (Tradescantia pallida) thuộc chi thài lài (Commelina), là loại thân thảo, mọc thành từng bụi, lá bẹ xòe ra hai bên, hoa 3 cánh, thường mọc từng đôi, tuy nhỏ nhắn nhưng màu hồng tím rất thu hút. Người Việt còn gọi thài lài tím là hồng trai, để phân biệt với một loại thài lài lá xanh, hoa tím xanh (Commelina communis) khác.

Người Nhật gọi thài lài tím là tử ngự điện (紫御殿 - cung điện tím; Murasakigoten), nghe cao quý và sang trọng. Người Trung Quốc thì gọi là tử áp chích thảo (紫鸭跖草 - cỏ tím chân vịt), tử trúc mai (紫竹梅), tử diệp thảo (紫叶草). Thài lài tím có sức sống bền bỉ, được xem là một loại cây trồng làm cảnh rất hiệu quả trong việc cải thiện môi trường không khí.
 

 

Trong vở chèo Quan Âm Thị Kính, đoạn Thị Mầu lên chùa có nhắc đến thài lài như sau:

“Thầy tiểu ơi, 
Muốn trồng cây cải cho xanh, 
Thài lài, rau rệu tán thành bờ tre…”.

Thị Mầu khuyên tiểu Kính Tâm rằng, muốn trồng cây cải cho xanh, thì thài lài, rau rệu phải “tán thành” (dọn ra) ngoài bờ tre. Cách ví von kia sinh động, vì thài lài, rau rệu (Alternanthera sessilis) đều là loại rau có màu xanh, màu tím, sức sống áp đảo, không nên trồng lẫn với cải.

Trong khi đó, thành ngữ lại ví: “Gái phải hơi trai như thài lài gặp cứt chó”. Nghe có phần thông tục, bởi gái được ví với thài lài, trai thì bị xem như cứt chó, nhưng nhờ cái “phải hơi” đó mà thài lài trở nên tươi tốt. Cũng như hoa hồng mà bón phân gà thì càng thêm rực rỡ, như hoa sen vươn lên từ bùn tanh hôi, tỏa hương thơm ngát. Những thuộc tính thanh tịnh - nhiễm ô ấy trong tự nhiên nào có tách biệt, có chăng khác nhau chỉ ở cách nhìn.

Trong kinh Tăng Chi, Đức Phật nói với các vị Tỳ kheo rằng: “Ta không thấy một sắc nào khác, này các Tỳ kheo, xâm chiếm và ngự trị tâm người đàn ông như sắc người đàn bà. Này các Tỳ kheo, như sắc người đàn bà xâm chiếm và ngự trị tâm người đàn ông”, cho đến giọng nói, mùi, vị, xúc chạm đều như thế cả. 

Sự ngự trị và xâm chiếm ấy để cái bén duyên nhau của vũ trụ dệt nên đầy sắc màu hỷ nộ, ái ố, đôi khi làm cho nội - ngoại, thánh - phàm đảo lộn. Nhưng sáng tối vốn luân phiên, và mỗi ngày đều có lúc bầu trời trong nhất. 

Thài lài tím! Thoạt trông một sắc hoa rung động cả mười phương thế giới…

(Viết tặng những người yêu hoa)