Ngũ sắc là loại cây bụi, lá mọc đối có viền răng cưa, hoa ra từng chùm từ nách lá, mỗi chùm vài chục bông, cánh không đều nhau, nụ hoa hình chữ nhật, giống như chiếc nơ, nụ vòng ngoài nở trước, nụ vòng trong nở sau. Hoa có các màu trắng, hồng, vàng, tím, đỏ…, màu sắc của hoa thay đổi theo thời tiết, gần như không tuân theo quy luật, nên người Nhật gọi là thất biến hoá (七変化), hồng hoàng hoa (紅黄花), người Trung Quốc gọi là mã anh đan (馬纓丹), ngũ sắc mai (五色梅), ngũ lôi đan (五雷丹), xú kim phụng (臭金鳳)…

Ở Việt Nam, một số người vẫn nhầm lẫn giữa hoa ngũ sắc (Lantana camara) và hoa cỏ hôi, hay còn gọi là hoa phân lợn (Ageratum conyzoides). Loài Ageratum conyzoides, người Trung Quốc gọi là thắng hồng kế (勝紅薊), và dù có mùi hôi, hắc (xú - 臭) thường thấy như ở những loài họ cúc, nhưng cũng ít khi họ gọi là ngưu thỉ thảo (牛屎草 - cỏ phân trâu). 

Thực tế, lá của hoa ngũ sắc thơm mùi ổi, nên người miền Nam còn gọi là cây thơm ổi. Ngũ sắc bị xếp vào danh mục các loại thực vật xâm lấn, dù ở Việt Nam đã từng có những công trình nghiên cứu chỉ ra loài cây này có khả năng “chung sống với ô nhiễm”, tức hấp thụ chì trong đất ở mức cao.
 

Hoa ngũ sắc
 

Sự lợi hại của một loài cây chỉ ra tính chất đối đãi song hành trong vũ trụ. Còn như hoa là tinh anh của đất trời, nở ở không gian nào mà chẳng góp phần cho cái đẹp. Hoa ngũ sắc sẽ có bộ cánh màu ra sao sau mỗi cơn mưa, các sắc màu sẽ tan biến vào nhau ư? Cả khu vườn lay động khi sắc màu từ từ biến hoá, như đám mây ngũ sắc nghiêng qua ánh mặt trời. Sắc màu một kiếp phù du, còn níu kéo gì những dòng đã phai trên cuộc hành trình rực rỡ. 

Đời cứ mênh mang phù phiếm, và đôi khi kết thúc trí tưởng tượng tươi đẹp của mình trên một màu hoa. Cái tồn tại lâu dài của tuần hoàn là cái luôn không ngừng biến hoá. Nhưng ai người bận rộn ngồi đếm những sắc màu chưa hoán chuyển, cho tri ân nhân lên, từ bi lan tỏa... 

Tâm Phật đầy khắp thế gian, dửng dưng hoa đốm hư không, lòng dạ đi về đâu chẳng biết. Đôi mắt bỗng mờ đi trên những chùm mạn đà la ngũ sắc, khoác lọng dù, mũ áo cho năm căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý), nhìn năm trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp) kéo lôi đi xềnh xệch, lòng mới hay lòng hời hợt.

Năm sắc hoà trong một thể, trước chưa từng, sau cũng không, mở tâm từ bi lặng dừng đối nghịch, mới hay năm ràng buộc cũng là năm giải thoát.

Nhìn hơi thở nhẹ vo tròn nguyện, 
Ảo hoá đầy vơi một tấn tuồng. 
Bước đến am xưa chòng mây ngủ, 
Đổi thay mặc sự đổi thay… suông! 

(Viết tặng những người yêu hoa)