Ma là chúa tể của những dục vọng, thèm khát, ham muốn, mọi thứ khoái lạc…chúng hiển hiện cùng khắp trong thế giới luân hồi này. Bản tính con người khi sinh ra ai cũng có Phật tính, chẳng qua là bị tập tính thói quen che mất nên thực chất những người mê đang là những con ma. Nhưng muốn tìm Phật tính phải nhờ đến xác phàm có nghĩa là phải từ ma, chiến thắng được ma có nghĩa là ta đã tìm được Phật. 

Vậy Phật và Ma thực ra chỉ là hai mặt của một thực thể, trái với Ma thì là Phật. Chiến thắng được bốn loại ma xuất phát từ nhân tâm chính là cái chiến thắng to lớn nhất mà người tu đạo đạt được là chiến thắng chính bản thân mình. Còn Thiên Ma và ma chúng là loại ma bên ngoài, cai quản cõi dục giới. Bất cứ chúng sinh nào muốn thoát khỏi sự cai quản của Thiên Ma đều bị y quấy nhiễu bằng rất nhiều biến hiện không cùng. Đặc biệt đối tượng của Thiên Ma là các bậc tu hành thoát khỏi dục giới. Chúng luôn tìm cách làm nhiễu loạn tâm trí của những bậc tu hành chân chánh bằng cách này hay cách khác làm thối thất tâm tốt của họ sinh ra nhiều việc làm không tốt để phải nhận những điều xấu ác về sau. 

Cả năm thứ ma trên đều làm trở ngại cho tiến trình giác ngộ, cảm thắng được ngũ ma cũng chính là cảm hoá và vượt qua được trở ngại của Ma Vương để đạt đến cảnh giới Niết Bàn. Chính vì lẽ đó, Ma Vương mới đủ khả năng kiểm chứng rằng những Bậc Giác Ngộ thực sự đã đạt chánh đẳng chánh giác và thành Phật hay chưa và đó cũng là lời giải thích cho câu nói trên. 

Như vậy thì ma vừa là phương tiện vừa là đối tượng và cũng vừa là vị giám khảo kiểm tra xem bậc tu hành đã thành quả Phật hay chưa. Chính Đức Phật Ngài trong đêm thành đạo cũng phải chiến thắng tất cả ma từ nội tâm ma đến hàng phục các chúng ma bên ngoài.

Trong bộ Kinh kể lại của Đức Phật cho biết: ma đã từng dùng mọi xảo thuật ma quái để quấy nhiễu và cản trở không cho vị Phật tương lai là Đức Thích Ca Mâu Ni đạt được giác ngộ. Trong đêm trước khi Ngài thành Phật ma dẫn ba con ma nữ đến quyến rũ Ngài, rồi lại đưa ma quân đến để ném đá như mưa vào Đức Phật. Tên cầm đầu đòi Đức Phật phải nhường ngai lại cho hắn vì hắn nhất định bảo rằng không có gì chứng thực Phật đã đạt được giác ngộ. Phật liền dùng tay phải chạm xuống mặt đất, mặt đất liền bị chấn động và rung chuyển ầm ầm chứng minh cho sự giác ngộ đích thực của Ngài. Cả đàn ma liền biến mất như bị phù phép vậy. Lại nói về Đức Phật Thích Ca trước khi thành Phật đã hàng phục Thiên Ma và Ma chúng mà lại không phải là tiêu diệt họ? 

Với Đức Phật Ngài thì lòng từ bi, hỉ xả vô biên vô lượng không thể kể bàn và xem tất cả chúng sinh từ loài vô hình đến loài hữu hình, tất cả loài người, chim thú trên rừng hay cá trong nước đều bình đẳng như nhau và ma cũng là một phần tử trong chúng sinh. Vì vậy Phật xem ma là đồng đẳng chỉ hàng phục chứ không sinh lòng thù địch hay oán ghét mà tiêu diệt.

Nguyệt Anh